جیوان گاسپاریان که بود؟
جیوان گاسپاریان نوازندهٔ سرشناس ساز دودوک و آهنگساز اهل ارمنستان بود. او در تاریخ ۶ جولای ۲۰۲۱ در سن ۹۲ سالگی دیده از جهان فرو بست.
به بهانه‌ی درگذشت او متنی می نویسیم از سر گذشت این نوازنده‌ی جادویی دودک و نوازندگی بی نظیرش.او زاده‌ی ۱۲ اکتبر ۱۹۲۸ در روستای سولاک ارمنستان بود از شش سالگی
شروع به نواختن دودک کرد اولین اجرای او، تکنوازی در گروه رقص و آواز سنتی در ارکستر سمفونیک در ۲۱ سالگی بود.جیوان گاسپاریان دربارهٔ زندگی و اولین آشنایی اش
با دودوک چنین می‌گوید:
« تنها شش سال داشتم. مادرم فوت کرده و پدرم هم به جنگ رفته بود و من در یتیم خانه دوران کودکی سختی را طی می‌کردم. در آن دوره جاهایی بود که مثل سینماهای امروزی فیلم نشان می‌دادند.
از آنجا که فیلم‌ها صامت بودند سه نفر نوازنده زیر پرده می‌نشستند و با نواختن دودوک نمایش فیلم را همراهی می‌کردند. اولین بار که صدای دودوک را شنیدم خیلی خوشم آمد. در میان آن سه نوازنده،
استادی هم بود به نام مارکار مارکاریان؛ خود را به او رساندم و از او خواهش کردم که یک دودوک هم به من بدهد؛ خیلی خشن جواب داد که می‌خواهی چکار؟ برو درست را بخوان مگر پدر و مادر نداری؟
روزی پیش او رفتم و پول ناچیزی را که از فروش ظرف و ظروف کهنهٔ خانه به دست آورده بودم به او دادم؛ پول‌ها و دست کوچک عرق کردهٔ مرا پس زد، دودوک ساده‌ای را از جیب درآورد
به من داد و گفت: برو بزن؛ تو شاید آدم خواهی شد. از خوشحالی در پوست نمی‌گنجیدم؛ در طول زمستان یک لحظه دودوک را از لبانم دور نکردم و نواختن نخستین آهنگ را که «دِلِ یامان» نام داشت
فرا گرفتم. بهار بعد، بار دیگر نزد استاد مارکاریان رفتم و از او خواهش کردم که به نواختن من گوش دهد. گوش کرد و اشک از چشمانش سرازیر شد. دودوک بهتری به من داد و گفت: برو بزن؛ تو
نوازندهٔ زبردستی خواهی شد. این حرف استاد مشوق من شد تا در هفده سالگی به نواختن دودوک مسلط شوم.»
در واقع اسم اصلی ساز دودوک نی زرد آلو می باشد زیرا که از درختان کهنسال ۵۰ تا ۶۰ ساله زرد آلو ساخته می شود.گاسپاریان در مورد این ساز چنین می گوید: « دودوک ساز ساده ای است و تنها
یک اکتاو و دو گام و دو نت دارد اما گام هایش شبیه هیچ گام دیگری نیست این ساز قلب و روح کشور ارمنستان را در خود جای داده است. ژاپنی ها سعی کردند صدای این ساز را بر روی سینتی سایزر
تولید کنند اما تنها پنجاه درصد موفق به انجام این کار شدند.ویلیام سارومیان هنگامی که برای بار اول صدای دودوک من را شنید به من گفت که همچون دعا می باشد.»
این ساز سران شوروی سابق را هم تحت تاثیر قرار داد جیوان در سال ۱۹۴۷ قبل از اینکه به سن ۲۰ سالگی برسد بعد از کنسرتی که در مسکو داشت از دست استالین یک ساعت مچی جایزه گرفت و از
آن به بعد گروه های موسیقی شوروی متوجه توانایی بالای او در نواختن این ساز شدند.
جیوان به مرور جای خودش را در دنیای موسیقی باز کرد و در سال ۱۹۵۹ برای اولین بار مدال طلای فستیوال یونسکو را از آن خود کرد و برای سه بار دیگر هم این جایزه را دریافت کرد تا اینکه در
سال ۱۹۸۱ بعد از ضبط آلبومی در مسکو توجه غربی ها را هم به خود جلب کرد.
ابتدا فیلم سازان بودند که نوای دودوک را برای آثارشان پسندیدند ولی طولی نکشید که او و سازش سفر جهانی خود را آغاز کردند.
ساخت موسیقی فیلم گلادیاتور از مهمترین کارهای جیوان گاسپاریان به شمار می آید ولی او برای ۳۰ فیلم دیگر نیز موسیقی ساخته و با برخی از بزرگترین چهره‌های موسیقی دنیا همچون لایونل ریچی و
برایان می همکاری داشته است.
ثبت ديدگاه